Οι Μετανάστες κι Εμείς
Του ΣΤΑΘΗ Δ. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Πρέπει να καταλάβουμε οι Ελληνες και μάλιστα να το καταλάβουμε εγκαίρως ότι στο εξής θα (συ)ζούμε με μετανάστες. Συνεπώς τα ερωτήματα που εγείρονται είναι: ενσωμάτωση και ώσμωση; ή πολυπολιτισμικότητα και διχασμός; (δηλαδή ρατσισμός, καταστολή και γκέτο για τους μετανάστες, κίνδυνοι ασφάλειας και -ακόμα- εθνικής ανεξαρτησίας, για τους Ελληνες).
Το πρώτον που μπορούμε να διαπιστώσουμε σε αυτό το πρόβλημα (διότι ακόμα είναι πρόβλημα) είναι ότι η παρουσία των μεταναστών τα τελευταία χρόνια στη χώρα έχει λειτουργήσει θετικά. Μετά μιαν πρώτη περίοδο εγκληματικότητας και συγκρούσεων, οι μεν περισσότεροι μετανάστες ενσωματώθηκαν στην κοινωνία, παράγουν μεγάλο μέρος του εθνικού πλούτου, νοικοκυρεύθηκαν, οι δε περισσότεροι Ελληνες συνήθισαν στην ιδέα της συνύπαρξης με αλλοεθνείς και αλλόδοξους. (Επιμένω στο «οι περισσότεροι Ελληνες» διότι η προσωπική συμπεριφορά των πολλών προς τους μετανάστες είναι πολύ καλύτερη απ' τους φόβους που διατυπώνουν, ενίοτε οι ίδιοι, στις δημοσκοπήσεις για τους μετανάστες. Κι αυτό έχει την εξήγησή του: είναι άλλο πράγμα η προσωπική επαφή κι άλλο ο «Αλλος» ως αφηρημένο -και μάλιστα «απειλητικό»- μέγεθος).
Για μια χώρα όπως η Ελλάδα (με εθνική ομοιογένεια από τις πιο ισχυρές στην Ευρώπη) η στάση αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος (ακόμα και «φαινόμενο» - που έχει όμως κι αυτό την εξήγησή του).
Βεβαίως υπάρχουν ακόμα και θα υπάρχουν για καιρό πολλοί Ελληνες που στην αγορά εργασίας αντιμετωπίζουν τους μετανάστες ως λεία, αλλά αυτό αν ευνομηθούμε ποτέ, θα βρει τη λύση του.
Το δεύτερον: οι μετανάστες που κινούνται στην ελληνική κοινωνία κινούνται σε τρία επίπεδα: την αγορά εργασίας, την παραοικονομία και στις εκτός νόμου γκρίζες ζώνες. Και τα τρία δημιουργούν τρεις φόβους: την απώλεια θέσεων εργασίας για τους ντό- πιους, τη συμμετοχή των ξένων στην παρασιτική οικονομία (εθνική και διεθνή) και το αίσθημα ανασφάλειας μπροστά στην εγκληματικότητα.
Συνεπώς το πρώτο πρόβλημα είναι ο φόβος. Ο φόβος των Ελλήνων για τους μετανάστες και ο φόβος των μεταναστών για τους Ελληνες.
Μιλώντας για τους μετανάστες που ήδη βρίσκονται στη χώρα μας (και τους λίγους ακόμα που μπορεί να αντέξει τον ερχομό τους) το πρώτο μέτρο που θα μπορούσε να χτυπήσει τον αμοιβαίο φόβο είναι η άμεση απόδοση της ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα. Αυτό συνιστά ενσωμάτωση (κι εν καιρώ συνειδητόν εξελληνισμό). Η πρόσβαση αυτών των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα είναι προϋπόθεση ενσωμάτωσης (όπως θέλει η Ν.Δ.) αλλά θα έχει ως αποτέλεσμα την ενσωμάτωση (όπως διδάσκει η ιστορία).
Αν προκρίνουμε την ενσωμάτωση (το πολυπολιτισμικό μοντέλο απέτυχε -εκτός ΗΠΑ- και αναθεωρείται όπου εφαρμόσθηκε) και την ώσμωση, αν θέλουμε να απομονώσουμε τον ρατσισμό και τις φοβικές αντιδράσεις, πρέπει να καταφύγουμε στην αλήθεια και την αυτογνωσία.
Αυτοί που υψώνουν στους Ελληνες το δάχτυλο και τους μαλώνουν (συχνά τους βρίζουν) για ξενοφοβία και ρατσισμό, προσφέρουν πολύ κακή υπηρεσία στους μετανάστες - εκτρέφουν το μίσος. Και την αμάθεια. Με καλύτερη σύμμαχό της την (αμφίπλευρη) υστερία.
Αντιθέτως αυτοί που θυμίζουν στους Ελληνες ότι υπήρξαν και οι ίδιοι μετανάστες, ότι έζησαν επί αιώνες μαζί με άλλους εντός κι εκτός συνόρων, ανοίγουν αμέσως έναν διάλογο όλων με όλους - και ο διάλογος σκοτώνει πρώτα απ' όλα τον φόβο.
Αυτά τα κομπλεξικά, τα μισερά και (άλλωστε) ψευδή ότι οι Ελληνες είναι (από χέρι) ρατσιστές, δεν προσφέρουν παρά περισσότερη πόλωση, περισσότερο μίσος. Οπως και περισσότερη βλακεία (χρήσιμη στον φόβο) προσφέρει από την άλλη μεριά και η «παιδαγωγική αλήθεια» των πολιτικώς ορθών.
Οι Ελληνες δεν βαρύνονται στη διαδρομή τους από πογκρόμ και οργανωμένες κρατικές ξενηλασίες. Αντιθέτως, από τα χρόνια του Μεγαλέξανδρου και μετά έζησαν απλωμένοι στον κόσμο, κοσμοπολίτες, ενώ ακόμα και οι μεγάλες μεταναστεύσεις, στην κυρίως Ελλάδα αργότερα, όπως των Σλάβων ή οι αλλεπάλληλες των Αλβανών, όχι μόνο τους εξαφάνισαν, αλλά αντιθέτως τους φρεσκάρισαν - και τότε με οικονομικούς κυρίως τρόπους. Σε οικονομικά άλλωστε, όπως και εκπαιδευτικά αίτια οφείλεται εν πολλοίς ο αλληλοδιάδοχος εξελληνισμός των μεταναστών επί πολλούς αιώνες.
Τηρουμένων των αναλογιών ίδιο είναι το ζητούμενο και σήμερα. Αν αναδείξουμε τα θετικά μας (όπως η φιλοξενία), αν δεν κρύψουμε αλλά αντιθέτως παιδέψουμε τα αρνητικά μας (όπως η μισαλλοδοξία), θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το μεταναστευτικό πρόβλημα με ανθρώπινο και παραγωγικόν τρόπο.
Η αυτογνωσία (και συνεπώς ο αυτοσεβασμός) μπορεί να μας βοηθήσει στην αποδοχή του άλλου με βάση τους νόμους. Διότι εκεί είναι το κλειδί: οι νόμοι. Και μάλιστα η ευνομία. Οι νόμοι στη Δύση για τους μετανάστες είναι δρακόντειοι. Το νομικό πλέγμα που προτείνει αυτή η κυβέρνηση για τους μετανάστες είναι πολύ πιο ανθρωπιστικό και πρέπει να συζητηθεί εις βάθος και με προσοχή.
Το διάστημα των πέντε-δέκα χρόνων συνεχούς και νόμιμης εργασίας πρέπει να ανοίγει στους μετανάστες την πόρτα των αστικών και στη συνέχεια πολιτικών δικαιωμάτων. Μάλιστα η επιβράβευση της νόμιμης εργασίας είναι ένα καλό κίνητρο για την έξοδο των μεταναστών από την παραοικονομία (και απ' το έγκλημα για μερικούς).
Οπως επίσης η εξασφάλιση τόπων λατρείας, παιδείας, καθημερινού πολιτισμού και τέχνης μπορούν να τονώσουν το αίσθημα αξιοπρέπειας κι αυτοπεποίθησης των ξένων μάλιστα με τρόπο που να νομιμοποιεί στα μάτια των Ελλήνων το δικαίωμά τους να 'χουν λόγο στα δημοτικά, τα πολιτικά και τα εργασιακά πράγματα. Ετσι ο μετανάστης θα πάψει να 'ναι ο ξένος (ο εξωτικός, ο μουσουλμάνος, ο μαύρος), και θα γίνει ο πλησίον με τη δικιά του (ενδιαφέρουσα) προίκα, το παιδί του αν θέλει θα εξελληνισθεί και πάντως η Ελλάδα δεν θα 'ναι πια για αυτό μια μητριά, αλλά ένας τόπος με την ιστορία του, το μέλλον του, ευρύχωρος και πολιτισμένος.
Για μια χώρα όπως η Ελλάδα (με εθνική ομοιογένεια από τις πιο ισχυρές στην Ευρώπη) η στάση αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος (ακόμα και «φαινόμενο» - που έχει όμως κι αυτό την εξήγησή του).
Βεβαίως υπάρχουν ακόμα και θα υπάρχουν για καιρό πολλοί Ελληνες που στην αγορά εργασίας αντιμετωπίζουν τους μετανάστες ως λεία, αλλά αυτό αν ευνομηθούμε ποτέ, θα βρει τη λύση του.
Το δεύτερον: οι μετανάστες που κινούνται στην ελληνική κοινωνία κινούνται σε τρία επίπεδα: την αγορά εργασίας, την παραοικονομία και στις εκτός νόμου γκρίζες ζώνες. Και τα τρία δημιουργούν τρεις φόβους: την απώλεια θέσεων εργασίας για τους ντό- πιους, τη συμμετοχή των ξένων στην παρασιτική οικονομία (εθνική και διεθνή) και το αίσθημα ανασφάλειας μπροστά στην εγκληματικότητα.
Συνεπώς το πρώτο πρόβλημα είναι ο φόβος. Ο φόβος των Ελλήνων για τους μετανάστες και ο φόβος των μεταναστών για τους Ελληνες.
Μιλώντας για τους μετανάστες που ήδη βρίσκονται στη χώρα μας (και τους λίγους ακόμα που μπορεί να αντέξει τον ερχομό τους) το πρώτο μέτρο που θα μπορούσε να χτυπήσει τον αμοιβαίο φόβο είναι η άμεση απόδοση της ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα. Αυτό συνιστά ενσωμάτωση (κι εν καιρώ συνειδητόν εξελληνισμό). Η πρόσβαση αυτών των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα είναι προϋπόθεση ενσωμάτωσης (όπως θέλει η Ν.Δ.) αλλά θα έχει ως αποτέλεσμα την ενσωμάτωση (όπως διδάσκει η ιστορία).
Αν προκρίνουμε την ενσωμάτωση (το πολυπολιτισμικό μοντέλο απέτυχε -εκτός ΗΠΑ- και αναθεωρείται όπου εφαρμόσθηκε) και την ώσμωση, αν θέλουμε να απομονώσουμε τον ρατσισμό και τις φοβικές αντιδράσεις, πρέπει να καταφύγουμε στην αλήθεια και την αυτογνωσία.
Αυτοί που υψώνουν στους Ελληνες το δάχτυλο και τους μαλώνουν (συχνά τους βρίζουν) για ξενοφοβία και ρατσισμό, προσφέρουν πολύ κακή υπηρεσία στους μετανάστες - εκτρέφουν το μίσος. Και την αμάθεια. Με καλύτερη σύμμαχό της την (αμφίπλευρη) υστερία.
Αντιθέτως αυτοί που θυμίζουν στους Ελληνες ότι υπήρξαν και οι ίδιοι μετανάστες, ότι έζησαν επί αιώνες μαζί με άλλους εντός κι εκτός συνόρων, ανοίγουν αμέσως έναν διάλογο όλων με όλους - και ο διάλογος σκοτώνει πρώτα απ' όλα τον φόβο.
Αυτά τα κομπλεξικά, τα μισερά και (άλλωστε) ψευδή ότι οι Ελληνες είναι (από χέρι) ρατσιστές, δεν προσφέρουν παρά περισσότερη πόλωση, περισσότερο μίσος. Οπως και περισσότερη βλακεία (χρήσιμη στον φόβο) προσφέρει από την άλλη μεριά και η «παιδαγωγική αλήθεια» των πολιτικώς ορθών.
Οι Ελληνες δεν βαρύνονται στη διαδρομή τους από πογκρόμ και οργανωμένες κρατικές ξενηλασίες. Αντιθέτως, από τα χρόνια του Μεγαλέξανδρου και μετά έζησαν απλωμένοι στον κόσμο, κοσμοπολίτες, ενώ ακόμα και οι μεγάλες μεταναστεύσεις, στην κυρίως Ελλάδα αργότερα, όπως των Σλάβων ή οι αλλεπάλληλες των Αλβανών, όχι μόνο τους εξαφάνισαν, αλλά αντιθέτως τους φρεσκάρισαν - και τότε με οικονομικούς κυρίως τρόπους. Σε οικονομικά άλλωστε, όπως και εκπαιδευτικά αίτια οφείλεται εν πολλοίς ο αλληλοδιάδοχος εξελληνισμός των μεταναστών επί πολλούς αιώνες.
Τηρουμένων των αναλογιών ίδιο είναι το ζητούμενο και σήμερα. Αν αναδείξουμε τα θετικά μας (όπως η φιλοξενία), αν δεν κρύψουμε αλλά αντιθέτως παιδέψουμε τα αρνητικά μας (όπως η μισαλλοδοξία), θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το μεταναστευτικό πρόβλημα με ανθρώπινο και παραγωγικόν τρόπο.
Η αυτογνωσία (και συνεπώς ο αυτοσεβασμός) μπορεί να μας βοηθήσει στην αποδοχή του άλλου με βάση τους νόμους. Διότι εκεί είναι το κλειδί: οι νόμοι. Και μάλιστα η ευνομία. Οι νόμοι στη Δύση για τους μετανάστες είναι δρακόντειοι. Το νομικό πλέγμα που προτείνει αυτή η κυβέρνηση για τους μετανάστες είναι πολύ πιο ανθρωπιστικό και πρέπει να συζητηθεί εις βάθος και με προσοχή.
Το διάστημα των πέντε-δέκα χρόνων συνεχούς και νόμιμης εργασίας πρέπει να ανοίγει στους μετανάστες την πόρτα των αστικών και στη συνέχεια πολιτικών δικαιωμάτων. Μάλιστα η επιβράβευση της νόμιμης εργασίας είναι ένα καλό κίνητρο για την έξοδο των μεταναστών από την παραοικονομία (και απ' το έγκλημα για μερικούς).
Οπως επίσης η εξασφάλιση τόπων λατρείας, παιδείας, καθημερινού πολιτισμού και τέχνης μπορούν να τονώσουν το αίσθημα αξιοπρέπειας κι αυτοπεποίθησης των ξένων μάλιστα με τρόπο που να νομιμοποιεί στα μάτια των Ελλήνων το δικαίωμά τους να 'χουν λόγο στα δημοτικά, τα πολιτικά και τα εργασιακά πράγματα. Ετσι ο μετανάστης θα πάψει να 'ναι ο ξένος (ο εξωτικός, ο μουσουλμάνος, ο μαύρος), και θα γίνει ο πλησίον με τη δικιά του (ενδιαφέρουσα) προίκα, το παιδί του αν θέλει θα εξελληνισθεί και πάντως η Ελλάδα δεν θα 'ναι πια για αυτό μια μητριά, αλλά ένας τόπος με την ιστορία του, το μέλλον του, ευρύχωρος και πολιτισμένος.
* * *
Δεν κινδυνεύει η Ελλάδα από τους μετανάστες (τους οποίους μάλιστα ορισμένοι φοβικά συναθροίζουν με τις μειονότητες), δεν κινδυνεύει απ' την ενσωμάτωση. Θα κινδυνέψει μόνον από την (πολυπολιτισμική) γκετοποίηση που στερεί τα πολιτικά δικαιώματα από όσους μετανάστες τα θέλουν.
Ισονομία και ισοπολιτεία. Με ισηγορία. Και παρρησία. Η συνέχεια, η επιβίωση και η άνθηση του ελληνισμού δεν βασίσθηκε ποτέ (μετά τον Μεγαλέξανδρο) στη φυλετική καθαρότητα, αλλά στην παιδεία, τους νόμους (και την ανταρσία όταν δεν τους διέθετε), στο συνανήκειν - αυτόν τον πανάρχαιο πολιτικό προσδιορισμό του έθνους.
Ο Καρακάλας με το διάταγμά του (για την παραχώρηση των δικαιωμάτων του Ρωμαίου πολίτη σε όλους) έδωσε άλλα 300 χρόνια ζωής στα ήδη 700 της Ρώμης κι άλλα χίλια στον ρωμαϊκό μύθο.
Δεν ήταν κορόιδο...
Δεν κινδυνεύει η Ελλάδα από τους μετανάστες (τους οποίους μάλιστα ορισμένοι φοβικά συναθροίζουν με τις μειονότητες), δεν κινδυνεύει απ' την ενσωμάτωση. Θα κινδυνέψει μόνον από την (πολυπολιτισμική) γκετοποίηση που στερεί τα πολιτικά δικαιώματα από όσους μετανάστες τα θέλουν.
Ισονομία και ισοπολιτεία. Με ισηγορία. Και παρρησία. Η συνέχεια, η επιβίωση και η άνθηση του ελληνισμού δεν βασίσθηκε ποτέ (μετά τον Μεγαλέξανδρο) στη φυλετική καθαρότητα, αλλά στην παιδεία, τους νόμους (και την ανταρσία όταν δεν τους διέθετε), στο συνανήκειν - αυτόν τον πανάρχαιο πολιτικό προσδιορισμό του έθνους.
Ο Καρακάλας με το διάταγμά του (για την παραχώρηση των δικαιωμάτων του Ρωμαίου πολίτη σε όλους) έδωσε άλλα 300 χρόνια ζωής στα ήδη 700 της Ρώμης κι άλλα χίλια στον ρωμαϊκό μύθο.
Δεν ήταν κορόιδο...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου