Δεν είμαστε πια ο εαυτός μας και το ξέρουμε

Σήμερα πολλοί μιλούν για πολλούς και νέοι αστέρες διάττοντες προβάλλουν και προβάλλονται. Μερικοί ενίοτε αξιώνουν και το πρωτείο και το αλάθητο. Ο Χρήστος Βακαλόπουλος μπορεί να είναι γνωστός σε κάποιους, άλλοι ίσως και να μην τον ξέρουν καν. 'Ισως γιατί διάβηκε πολύ γρήγορα τη στράτα  της ζωής. Ίσως και γιατί να είπε πρόωρα κάποια πράγματα, ακατανόητα για όσους σκέφτονται με κουτάκια και κατηγορίοποιήσεις. Ακόμη θυμάμαι τις αντίθετες και συγκρουόμενες απόψεις μια βραδυά το 1992 από τον κόσμο που έβγαινε μετά από μια προβολή της  ταινίας του Παρακαλώ, γυναίκες, μην κλαίτε, παρέα με τον Δύτη.  Η ταινία προβλήθηκε μερικές φορές από την κρατική τηλεόραση, μάλλον γιατί δεν είχαν κάτι καλύτερο να προβάλλουν, καθώς το διαφημιστικό μερίδιο ήταν ελάχιστο στα διαλείμματα. 

Σήμερα που πασχίζουν να μας πείσουν για τις αγαθές προθέσεις, όλοι αυτοί οι πολλά υποσχόμενοι μεσσίες, που σεργιανούν κατ' επιλογή και με την απαραίτητη τηλεοπτική κάλυψη γειτονιές και συνοικίες, σίγουρα σβήνουν από τη μνήμη και την ταυτότητά τους ότι:

"Παλιά υπήρχαν τρία μέρη στον κόσμο, η Κυψέλη, η Ελλάδα και ο πλανήτης Γη. Τώρα βγαίνουν και λένε ότι ο κόσμος είναι ένας, όμως λένε ψέματα και αυτό φαίνεται στα μάτια τους. Αυτοί τα έχουν μπερδέψει ενώ υπήρχαν τρία μέρη και το σπουδαιότερο πράγμα στον κόσμο ήταν να είσαι η ωραιότερη στην Κυψέλη όπως συνέβαινε με την Έρση. Αν ήσουν η ωραιότερη στην Ελλάδα, κινδύνευες να σε κάνουν μις Υφήλιο και να σε παντρέψουν με ένα χοντρό με πολλά λεφτά από τον πλανήτη Γη. Ήταν πιο δύσκολο να είσαι η ωραιότερη στην Κυψέλη γιατί εκεί σε έβλεπαν κάθε μέρα στον δρόμο, δεν σε ψήφιζαν βαμμένη με μουσική από πίσω, ούτε σε γνώριζαν από τα περιοδικά, σε είχαν αγαπήσει χωρίς φωτογένεια. Σε έβλεπαν γελαστή, βιαστική, τσακωμένη με τη μάνα σου, ιδρωμένη, σκονισμένη. Ήταν πολύ πιο δύσκολο να είσαι η ωραιότερη στην Κυψέλη γιατί υπήρχε μια μόνιμη επιτροπή που ψήφιζε όλο το χρόνο εκτός από το βράδυ της Ανάστασης που κάτι τους έπιανε και τις έβγαζαν όλες πρώτες, κάτι πάθαινε η επιτροπή και ενθουσιαζόταν με αποτέλεσμα να νομίζουν όλοι ότι έχουν φωτογένεια και μάλιστα να αισθάνονται ότι εκπέμπουν λάμψεις. Έτσι το βράδυ της Ανάστασης, η Έρση ήταν λίγο στενοχωρημένη αλλά μετά της περνούσε γιατί είχε μαγειρίτσα και δεν σκεφτόταν πια την επιτροπή που ξεχνούσε να κάνει την δουλειά της καθώς τις φίλαγε όλες σταυρωτά μέσα στα πυροτεχνήματα." [1]


Δεν έχει σημασία ότι η Κυψέλη μπορεί και να μην είναι μόνο αυτή η γνωστή συνοικία στην Αθήνα. Την Κυψέλη μπορείς να τη βρείς παντού [όπως και τον Άγιο Παντελεήμονα]. Εντός εκτός και επί τα αυτά όλοι μιλούν για το κέντρο και για μεγαλύτερες ενότητες:
 
"Ήταν πάρα πολύ δύσκολο να είσαι κάτι στην Κυψέλη κι έτσι πολλοί ήθελαν να γίνουν κάτι στην Ελλάδα που φαίνεται ότι ήταν πιο εύκολο ενώ μερικοί κατάλαβαν το κόλπο κι άρχισαν να λένε ότι αυτοί δεν αξίζουν για την Ελλάδα αξίζουν μόνο για τον πλανήτη Γη. Ο πλανήτης Γη έκανε προπαγάνδα στην Ελλάδα, της έβαζε συνεχώς την ιδέα ότι αυτός είναι το καλύτερο μέρος στον κόσμο και με τη σειρά της η Ελλάδα πίεζε την Κυψέλη να της παραχωρήσει τα πρωτεία. Όμως η Κυψέλη δεν είχε κανένα να πιέσει κι έτσι, μια φορά κι έναν καιρό, η Κυψέλη υποχρέωνε τον εαυτό της να είναι το καλύτερο μέρος στον κόσμο και η Έρση ήταν υποχρεωμένη να είναι η ωραιότερη χωρίς να χρησιμοποιεί την φωτογένεια. Αργότερα όμως που όλοι οι άνθρωποι έγιναν φωτογραφίες και ο πλανήτης Γη πήρε την ονομασία τηλεόραση η Κυψέλη εξαφανίσθηκε από προσώπου γης και η Έρση πήγε να μείνει στα βόρεια προάστια και το καλοκαίρι αγόρασαν σπίτι με τον άντρα της τον δημοσιογράφο στη Σαντορίνη και μαύριζαν." [2]


 Σαν την Έρση, όμως αρκετοί οι εσωτερικοί αστικοί μετανάστες, άσχετα αν αυτός ο τίτλος βαραίνει και τον αρνούνται.  

"Υπήρχε μια αόρατη επιτροπή κι αργότερα διαλύθηκε επειδή ο πλανήτης Γη απέδειξε στην Ελλάδα με ατράνταχτα επιχειρήματα και άφθονο φωτογραφικό υλικό ότι ο κόσμος είναι ένας, κατά βάθος στρογγυλός. Ήρθαν πολλοί άνθρωποι από την Ελλάδα στην Κυψέλη κι έλεγαν στην αόρατη επιτροπή ότι αποκαλύφθηκε επιτέλους η αλήθεια, ζούμε όλοι σ’ ένα παγκόσμιο χωριό. Τι να κάνει η επιτροπή; Καθώς δεν συνεδρίαζε ποτέ επειδή τα μέλη της ήταν απασχολημένα να ζουν άλλος εδώ κι’ άλλος εκεί και να συναντιούνται μόνο στην Ανάσταση όπου έχαναν τα αυγά και τα πασχάλια, στο τέλος, με το πες πες, αναγνώρισε το λάθος της η επιτροπή και διαλύθηκε. Σιγά σιγά έγιναν όλοι παγκόσμιοι χωριάτες. Τους είχε αποκαλυφθεί βέβαια η αλήθεια, αλλά το πρόβλημα δημιουργήθηκε αμέσως μετά γιατί άρχισαν να γυρνάνε σαν τις άδικες κατάρες κι’ ενώ η αλήθεια είχε γίνει γνωστή όλoι νόμιζαν ότι άκουγαν μόνο ψέματα. Παλιά υπήρχαν μόνο τρία μέρη στον κόσμο και καμιά φορά έλεγαν ψέματα το ένα στο άλλο, όμως τώρα υπήρχε μόνο το παγκόσμιο χωριό που έλεγε συνεχώς ψέματα στον εαυτό του, φαινόταν στα μάτια του ότι έλεγε ψέματα. Ήταν υποχρεωμένο να λέει συνεχώς ψέματα γιατί αν έλεγε την αλήθεια έστω και μια στιγμή, αν λύγιζε και παραδεχόταν την αλήθεια, τότε η ωραιότερη του παγκόσμιου χωριού δε θα ήταν μια φωτογραφία, θα ήταν μια γυναίκα και άντε βρες την ωραιότερη γυναίκα μέσα στο παγκόσμιο χωριό, τώρα μάλιστα που διαλύθηκε η αόρατη επιτροπή και δεν μαζευόταν πια ούτε στην Ανάσταση. Έβαλαν νερό στο κρασί τους και έλεγαν ψέματα συνεχώς στον εαυτό τους ότι η ωραιότερη γυναίκα του παγκόσμιου χωριού δεν ήταν γυναίκα αλλά φωτογραφία. Έτσι η αλήθεια οδήγησε στο ψέμα και δεν μπορούσαν να χαρούν στην Ανάσταση και ταξίδευαν όλοι μακριά ώστε να κάνουν μόνοι τους Πάσχα, να μην τους πάρει κανένα μάτι και καταλάβει ότι είχαν μεγάλο άγχος στο παγκόσμιο χωριό τώρα που η αλήθεια τους είχε οδηγήσει με ατράνταχτα επιχειρήματα και άφθονο φωτογραφικό υλικό στη λατρεία του ψέματος." [3]


 Ίσως κάποιος άλλος κόσμος να ήταν εφικτός. Με πλαστικό περιτύλιγμα και εικονική πραγματικότητα ένας άλλος κόσμος είναι γύρω.

"Υπήρχε μια αόρατη επιτροπή και κάποτε τα μάζεψε. Γυρίζουν σαν τις άδικες κατάρες, ψάχνουν την Ανάσταση σε διάφορα θέρετρα. Λένε πολλά ψέματα, φαίνεται στα μάτια τους. Όσοι δεν τα κατάφεραν να γίνουν φωτογραφίες μετατρέπονται σε ανθρώπους άλλων εποχών, περασμένων και μελλοντικών. Υπάρχουν ακόμα αόρατα ελληνικά νησιά που τους υποδέχονται ανακατεμένους με τους παγκόσμιους χωριάτες, προσπαθούν να τους παρηγορήσουν. Υπήρχε η ωραιότερη γυναίκα και τώρα προσπαθεί να γίνει φωτογραφία στη Σαντορίνη, είναι κατάμαυρη. Θα μπορούσε να είναι ένας άνθρωπος μιας άλλης εποχής, αλλά αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο και από το να γυρνάς σαν την άδικη κατάρα, από το να έχεις άγχος. Ήταν πολύ δύσκολο να είσαι κάτι στην Κυψέλη, σε ήξεραν απ’ έξω και ανακατωτά, σε αγαπούσαν επειδή ήσουν αδύναμη, σε γούσταραν χωρίς φωτογένεια. Τώρα αυτό είναι αδύνατον γιατί ο κόσμος είναι ένας, κατάφερε να γίνει ένας χάρη στη φωτογένεια. Παλιά υπήρχαν τρία μέρη στον κόσμο, μια συνοικία, μία χώρα και ένας πλανήτης. Πήγαιναν στην Ανάσταση, είχαν όλοι φωτογένεια, έβγαζαν κάτι λάμψεις, φίλαγαν σταυρωτά ο ένας τον άλλο μέσα στα πυροτεχνήματα. Μετά αποκαλύφθηκε η αλήθεια και τα ψέματα απέκτησαν φωτογένεια σε διάφορα θέρετρα." [4]

 [ 1,2,3,4: αποσπάσματα από το βιβλίο « Η γραμμή του ορίζοντος» Εστία 1992]

Θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς επίσης τι κοινό οι πολλοί που είναι και της μοδός και της επικαιροποιημένης ονοματολαγνείας [το "ανηλεές namedropping"] με τον Χρ. Βακαλόπουλο. Κι εύκολο να βρεις πλέον ποια δεν είναι τα κοινά, αλλά πέρα από την όποια ερμηνεία των συμβολισμών που υπάρχουν στο έργο του, μιλά και χειρίζεται άπταιστα τη γλώσσα της σύγχρονης απρόσωπης και μη επικοινωνιακής εποχής μας.     


Από την 21η Απριλίου και μετά η ελληνική κοινωνία εγκατέλειψε τον εαυτό της και δεν γύρισε πίσω ποτέ. Μέχρι τότε ήξερε να ζει και να πεθαίνει, να ερωτεύεται και να ματώνει, γνώριζε όλες αυτές τις εντάσεις που τις σάρωσε η χούντα, η τηλεόραση, η αντίσταση στη χούντα, η αντίσταση στην τηλεόραση, η κατανάλωση, η αντίσταση στην κατανάλωση, ο Νίκος Μαστοράκης, τα συγκροτήματα ροκ ως αντίσταση στον Νίκο Μαστοράκη. Χούντα και αντίσταση πήγαν μαζί και συνεχίζουν να πηγαίνουν μαζί κι εκείνο που χάθηκε είναι ο ρυθμός της καθημερινής ζωής που συνδεόταν πάντα σ’ αυτόν τον τόπο με τους αιώνες, αυτούς τους φτωχούς αιώνες που τους αφήσαμε πίσω για πάντα δημιουργώντας συγκροτήματα ροκ, συγκροτήματα ελεύθερων σχέσεων, συγκροτήματα πολιτιστικών συλλόγων, συγκροτήματα πλήξης, συγκροτήματα γκρίνιας FM stereo. Οι άνθρωποι δεν βγάζουν πια καρέκλες στους δρόμους, οι θερινοί κινηματογράφοι γκρεμίζονται, στα πάρτυ δεν ντρέπεται κανείς, η καχυποψία έχει εγκατασταθεί παντού, πολύ ωραία τα καταφέραμε. Οι Ρέμπελοι διαλύθηκαν τη στιγμή που ο Καραμανλής πάτησε το πόδι του στην Αθήνα, τα μέλη τους πήγαν να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Εγώ έμεινα πίσω και νοιώθω πολύ αμήχανος όταν τους βλέπω – νομίζω άλλωστε ότι και σ’ αυτούς συμβαίνει το ίδιο.

Δεν είμαστε πια ο εαυτός μας και το ξέρουμε. Όλοι μας φτιάξαμε ένα συγκρότημα στη διάρκεια της δικτατορίας και τώρα το διαλύουμε συνεχώς, γιατί αυτό που επιθυμήσαμε – η μυθική ευρωπαϊκή παιδική χαρά – αποδείχθηκε εξ ίσου ξενέρωτο με τη χουντική αντιαισθητική πραγματικότητα. Οι συνταγματάρχες, αυτοί οι «κακοί του καφενείου» που πήραν την εξουσία, μας οδήγησαν στο στρατόπεδο της καχυποψίας, μας έχωσαν μέσα στην ιδεολογία από την οποία δεν βγήκαμε ποτέ, ακόμη και σήμερα που ιδεολογία μας είναι η διαφήμιση. Αν είναι να ξανακάνουμε κάποιο συγκρότημα, πρέπει να τα έχουμε υπ’ όψη μας όλα αυτά και να επιστρέψουμε πίσω, όχι με σημαίες και γελοία ταμπούρλα, να γυρίσουμε πίσω μέσα μας, χωρίς να το πούμε σε κανέναν. Διαφορετικά, πρέπει να μείνουμε αμήχανοι όπως είμαστε, αποφεύγοντας την πολλή παρέα. (περιοδικό Ιστός 5, Πάσχα 1992)

προέλευση: http://www.snhell.gr/testimonies/content.asp?id=370&author_id=2

Δεν είμαστε πια ο εαυτός μας. Ξέρουμε όμως γιατί;