Το Μουσείο της Χαμένης Αθωότητας

Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), το 1977 αποφάσισε να αναδείξει το ρόλο των Μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία και όρισε η σημερινή μέρα να γιορτάζεται ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων για «να γίνουν τα Μουσεία φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών, με σκοπό την ανάπτυξη της μόρφωσης και της αμοιβαίας κατανόησης, τη συνεργασία και την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς». Κι από τότε πέρασαν πολλά χρόνια, πολλά άλλαξαν, αλλά και έμειναν ίδια, ωστόσο με ή δίχως τυμπανοκρουσίες γιορτάζεται αυτή η μέρα με πολλές και ποικίλες εκδηλώσεις.
Έχει συνηθίσει ο κόσμος να συνδυάζει τα μουσεία με κρύες και βλοσυρές αίθουσες, προθήκες και ακατανόητες ταμπέλες, αγάλματα και αγγεία, την απαγόρευση αλλά και την ακατανίκητη επιθυμία να αγγίξεις αυτό που βλέπεις. Πολλά μουσεία ξεφυτρώνουν τώρα τελευταία με πολλά και ενδιαφέροντα εκθέματα και προγράμματα, ευφάνταστες μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες, και μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα.

Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα Μουσεία, κανείς δε τα αποκαλεί έτσι, και πάρα πολλοί λένε ότι δεν είναι καν μουσεία.

Όταν δεν βρίσκονται στον ου-τόπο, είναι συνήθως δίπλα μας.

Στους Σιδηροδρόμους μελετάς χαραχτήρες και προσωπικότητες, διακρίνεις ανθρώπους, ψάχνεις καταστάσεις, βλέπεις προβλήματα. Είναι περατζάδα ο όποιος σταθμός, τρένων είτε λεωφορείων. Είναι τόποι να μαθαίνεις πολλά σ’αυτούς, ακόμα και για το ¨πολιτικό ρεύμα¨ των αυριανών ψηφοφόρων παραμονές εκλογών. Φτιάχνεις με τη λογική του νου σου ένα πραγματικό γκάλοπ, το πιο έγκυρο και σίγουρο, όταν παρακολουθάς και παρατηράς ποιας αποχρώσεως εφημερίδα κρατάνε στα χέρια τους οι πολλοί και βιαστικοί επιβάτες, που τις αγοράζουν για το μακρινό τους ταξίδι. Δε χρειάζεται να κάνεις πλάγιες πολιτικές ερωτήσεις να βγάζεις συμπεράσματα, ούτε για τους άλλους πολίτες αυτής της χώρας !...

Δίχως εισητήριο και άλλους χρηματικούς πόρους και περιορισμούς τρέφονται με συναισθήματα και παράγουν συναισθήματα. Τα εκθέματά του προέρχονται από συστηματικές και σωστικές ανασκαφές σε «εργοτάξια εξαιρετικών αισθημάτων» και η επώνυμη ανωνυμία τους έχει να πει πολλές ιστορίες.

μερικοί-μερικοί παρουσιάζονται κάπου-κάπου και ως μόνιμοι επισκέπτες του. Μ’ αυτοί δεν μοιάζουν με μένα. Αυτοί είναι «παρείσακτοι». Είναι κι άστεγοι ζητιάνοι πού εξασφαλίζουν πρόσκαιρη στέγη χειμώνα καιρό και μάλλον αφήνουν σίγουρα κάποιες ψείρες τους, που θα χώνονται μετά αυτές μέσα στα ρούχα των ανύποπτων ταξιδιωτών. Είναι και αλήτες με τατουάζ στη κοιλιά τους και τα μπράτσα τους, που σε βλέπουν αλλοίθωρα και μπορεί να σε ληστέψουν κιόλας στη μοναξιά και να σε μαχαιρώσουν ακόμα. Είναι και ένα-δύο απελπισμένα ρεμάλια της ζωής, που ζητάνε μέσα στην κίνηση, εδώ, να ξεχάσουν λίγο τα βάσανά τους, να βρουν λίγη παρηγοριά. Είναι κι οι σκύλοι κοπαδιαστοί στη πλατεία, που καυγαδίζουν γαυγίζοντας και κουτρουβαλιάζονται στο χώμα, παλεύοντας για τη σκύλα, που στον καιρό τους κάνουν έρωτα.

Είναι ανοιχτά στους επισκέπτες όλες τις ώρες και τις εποχές και αυτοί οι επισκέπτες είναι που αποτελούν καμιά φορά τα ζωντανά εκθέματα, έξω από προθήκες και κάτω από τα βάθρα, δίχως ταμπέλες και επεξηγήσεις.

Στους Σταθμούς πηγαινοέρχεται καθημερινά λαός. Λαός διάφορος, λογιώ-λογιών , χωρισμένοι με αταξία σε τάξεις, με ξεχωριστά καθένας βιώματα. Και φτάνει να ξέρεις, να βλέπεις και ν’ακούς, για να ξεχωρίσεις, χωρίς μεγάλη προσπάθεια, την ολοφάνερη, μα κρυφή για τυφλωμένους τραγική εικόνα της εποχής μας και την ολοκάθαρη τρανταχτή, μ’ άηχη για τους θεληματικά κουφούς αγχώδη κραυγή, στην τρεχάλα της κοινωνικής ζωής, έστω και τουλάχιστο του δικού μας πολιτισμού, γιατί από τους σταθμούς περνούν κι αλλοδαποί, τουρίστες και μη. Ακόμα ότι πιάνεις μια κουβεντούλα ίσως στα πεταχτά με όποιους λιγοστούς άγνωστους ταξιδιώτες στην αναμονή τους να περιμένουν να’ρθει το τρένο να το πάρουν.

Ακούς τόσες ιστορίες, να φεύγει η μελαγχολία, αληθινές και σοβαρές ,να σου κινούν το ενδιαφέρον. Ακούς και παράξενες και αλλόκοτες , ακούς και ψευτιές και παλαβές κουβέντες κι ανέκδοτα, που κανονικά θα πρέπει να διασκεδάζουν....

ακούω κι αλήθειες και ψέματα και κοτσάνες στο Σταθμό αυτό των τρένων.


Αυτά τα μουσεία, θα μπορούσαν να λέγονται με διάφορα ονόματα, ίσως να έχουν και το ίδιο όνομα, "Μουσείο της Χαμένης Αθωότητας"....

τα αποσπάσματα είναι από το διήγημα του Παναγιώτη Κατσιρέλου (1915-2007), Ο σταθμός των τρένων